27.3.14

θάρρος

Θάρρος: η δύναμη που έχει κάποιος να αντιμετωπίζει επικίνδυνες καταστάσεις είτε χωρίς φόβο ή υπερνικώντας τον / η οικειότητα  στις κοινωνικές σχέσεις
Συνώνυμα: ανδρεία / αντρειοσύνη / κουράγιο / τόλμη
Αντώνυμα: ανανδρία / ατολμία / δειλία / διστακτικότητα / λιποψυχία / φόβος

Τι είναι το θάρρος;
Η ικανότητα να αντιμετωπίσει κάποιος τις δυσκολίες, τον κίνδυνο, τον πόνο κ.α. χωρίς φόβο. Στην ηθική του διάσταση συνδέεται με το θάρρος της γνώμης και με το να πράττεις το σωστό σύμφωνα με τις πεποιθήσεις σου, παρά την κριτική που μπορεί να δεχτείς. Περιλαμβάνει ως υποκατηγορίες τη γενναιότητα, την επιμονή και την ειλικρίνεια.
Η γενναιότητα, είναι η ικανότητα να υποστηρίζεις αυτό που είναι σωστό σε δύσκολες καταστάσεις. Στην υλική της εκδοχή σημαίνει να ενεργείς γενναία παρά τις πιθανές σωματικές βλάβες που μπορεί να υποστείς, ενώ στην ηθική της μορφή, να επιδιώκεις ό,τι νομίζεις καλό, παρά την πιθανή κοινωνική αποδοκιμασία.
Η επιμονή, περιλαμβάνει τη συνέχιση μια προσπάθειας ή ενός στόχου, ακόμα και αν έχει προηγηθεί εμπόδιο ή αποτυχία.
Η ειλικρίνεια, δεν είναι μόνο το να λες την αλήθεια. Ισοδυναμεί με την ακεραιότητα και την ικανότητα να λες την αλήθεια στον εαυτό σου και στον κόσμο όποιες και να είναι οι συνθήκες. Απαιτεί μεγάλη αντοχή για να ξεπεραστεί ο φόβος της αποδοκιμασίας.

Γνωμικά σχετικά με το θάρρος:
Αν ο δύτης φοβάται το στόμα του καρχαρία, ποτέ δεν θα πετύχει το πολύτιμο μαργαριτάρι. Σααδή Λεβή
Αν χάσατε το θάρρος σας, χάσατε τα πάντα. Γκαίτε
Εάν οι άνθρωποι ήσαν δίκαιοι, δεν θα υπήρχε ανάγκη θάρρους. Βίας ο Πριηνεύς
Η ευθυμία είναι η αρχαιότερη μορφή του θάρρους. Ανατόλ Φρανς
Μην θαρρεύεσαι υπερβολικά, ούτε να απελπίζεσαι πολύ. Διότι το μεν πρώτο χαλαρώνει τη ζωή, το δε δεύτερο την ανατρέπει. Άγ.Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Να είσαι φρόνιμος με θάρρος και θαρραλέος χωρίς τρέλες. Ελευθέριος Βενιζέλος
Το ότι οι γενναίοι είναι θαρραλέοι δεν σημαίνει και ότι όλοι οι θαρραλέοι είναι γενναίοι.
Εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον εύψυχον. Θουκυδίδης
Τοις τολμώσιν η τύχη ξύμφορος. Θουκυδίδης
Θαρσαλέος ανήρ εν πάσιν αμείνον. Όμηρος    

Θάρρος λοιπόν, σημαίνει να αψηφάς την κριτική, να στηρίζεσαι στον εαυτό σου και – κυρίως – να είσαι πρόθυμος να δεχτείς και να διδαχτείς από τις συνέπειες των επιλογών σου. Σημαίνει να πιστεύεις στον εαυτό σου και να ζεις τη ζωή σου όπως τη θέλεις, κόβοντας τους δεσμούς που σε τραβούν εδώ κι εκεί.
Το θάρρος είναι κάτι που το αποκτάς μπροστά στην κάθε πρόκληση, και όχι μια ιδιότητα που κατακτιέται μια για πάντα.

Και μία σχετική μαντινάδα:
Θάρρος να έχεις στη ζωή και όλα προς όφελος σου,
θα σε προσέχω πάντοτε θα είμαι στο πλευρό σου.


Ζαχαρίου Δημήτρης 27/3/2014
Στη μνήμη του πατέρα μου, του πιο θαρραλέου προτύπου,

που έφυγε τέτοια μέρα.

20.3.14

ατομικό συμφέρον και συλλογικό

            Οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες και οι οικονομικές θεωρίες στις οποίες βασίζονται από την εποχή του Adam Smith και μετά, στηρίχτηκαν κατά κύριο λόγο στον άνθρωπο εγωιστή, ο οποίος μπορεί να πράττει με μόνο οδηγό το δικό του ατομικό συμφέρον, με την πεποίθηση ότι στο τέλος, το άθροισμα των ατομικών και ιδιοτελών αυτών πράξεων, επιστρέφει στην κοινωνία σαν καθαρό όφελος.

            Πρακτικά όμως, η ικανοποίηση του βραχυπρόθεσμου ατομικού συμφέροντος, γίνεται εις βάρος του μακροπρόθεσμου συλλογικού. Οι ατομικές ανάγκες είναι πιεστικά άμεσες, μακροπρόθεσμα όμως απαιτούνται περιορισμοί στον τρόπο που αυτές ικανοποιούνται. Ο λόγος είναι ότι η ικανοποίηση των ατομικών αναγκών είναι βιώσιμη μόνο όταν πραγματώνεται με βάση κριτήρια προστασίας συλλογικών αγαθών.


            Για τα συλλογικά αγαθά μεριμνούν οι δημόσιοι θεσμοί οι οποίοι ορίζουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να κινούνται τα άτομα. Σε κάθε ευνομούμενη πολιτεία, αλλά όχι στην Ελλάδα! Σε μας, αντί για παράδειγμα, οι οικιστικές επιλογές των ατόμων να γίνονται μέσα στο πλαίσιο των πολεοδομικών σχεδίων της Πολιτείας, αυτό το ίδιο το πλαίσιο δημιουργείται πολύ συχνά εκ των υστέρων για να νομιμοποιήσει όσους αυθαιρετούν. Το δημόσιο συμφέρον δηλαδή, καταλήγει να είναι απλώς το άθροισμα των ατομικών συμφερόντων.


            Με τον τρόπο αυτό αποδυναμώνεται η ικανότητα της κοινωνίας ως συστήματος να ενεργεί στρατηγικά για τη μακροπρόθεσμη επιβίωσή της, αφού το βραχυχρόνιο συμφέρον και η μακροχρόνια επιδίωξη διαπλέκονται. Ο χρόνος βιώνεται ως άθροισμα πολλών ασύνδετων στιγμών, χωρίς ποιοτική διαφοροποίηση, αντί η σε βάθος χρόνου ικανότητα επιβίωσης να υπαγορεύει την τρέχουσα δημόσια πολιτική. Οι τωρινές ανάγκες δηλαδή, κυριαρχούν έναντι των μελλοντικών.


            Το μοτίβο αυτό είναι κοινός τόπος, απλά όμως αναδεικνύεται σε περίοδο κρίσης. Οι δημόσιοι θεσμοί μας, αδύναμοι και κομματικοποιημένοι, εμπλέκονται στα πολιτικά παιχνίδια της εξουσίας, με συνέπεια να αδυνατούν να προστατεύσουν τα μακροχρόνια συλλογικά αγαθά. Οι πολιτικοί μας ηγέτες προκρίνουν το άμεσο-πελατειακό τους συμφέρον αντί του συλλογικού, ακόμα κι όταν οι επιλογές τους είναι αποδεδειγμένα επιζήμιες, ακόμα και καταστροφικές.                       
            
           Και σε άλλες χώρες, αλλά και στην Ελλάδα, η συνεργατική και αλτρουιστική συμπεριφορά, πασχίζει να καλύψει το παραπάνω κενό και να παράγει συλλογικό όφελος. Κινήματα αλληλεγγύης, ανιδιοτελούς κοινωνικού έργου, συσσίτια και αγορές χωρίς μεσάζοντες παλεύουν να καλύψουν το μεγάλο κενό. Όμως για πόσο και σε ποιο βαθμό μπορούν να υποκαθιστούν τους απόντες δημόσιους θεσμούς;

Ζαχαρίου Δημήτρης



15.3.14

συναίσθημα



το συναίσθημα

Το συναίσθημα είναι μια πολύπλοκη υποκειμενική αλλά συνειδητή εμπειρία. Είναι συνδυασμός νοητικών καταστάσεων, ψυχοσωματικών εκφράσεων και βιολογικών αντιδράσεων του σώματος. Είναι αυτό που ένας άνθρωπος «αισθάνεται», όχι απλά ως ερέθισμα των αισθητηρίων οργάνων αλλά ως κάτι βαθύ, εσωτερικό, που επιδρά στο σώμα και την ψυχή του και σχεδόν πάντα εκφράζεται εξωτερικά στο πρόσωπο, στη φωνή, στη στάση του σώματος και μπορεί να παρατηρηθεί από τους άλλους.

Θεωρείται ως το αντίθετο της καλά δομημένης, λογικής σκέψης. Η λογική μπορεί να δώσει μόνο τις εναλλακτικές επιλογές για ένα στόχο ή ένα επόμενο βήμα ενώ το συναίσθημα κάνει τις επιλογές και παίρνει τις αποφάσεις σε όσα προτείνει η λογική. Η απώλεια της συνδεσιμότητας του συναισθήματος με τη λογική προκαλεί την απώλεια κάθε αίσθησης προτεραιότητας και αποδεικνύεται καταστροφική γιατί το άτομο γίνεται άβουλο.

Τα συναισθήματα είναι πολλά: αγάπη, χαρά, φόβος, μίσος, ντροπή, φθόνος,  αγωνία. Χωρίς αυτά τα καθημερινά σκαμπανεβάσματα της συναισθηματικής μας κατάστασης η ζωή μας θα ήταν κενή, χωρίς περιεχόμενο. Ο Αριστοτέλης στο «Περί Ψυχής» γράφει: «Τα περισσότερα νοητικά φαινόμενα συνοδεύονται από σωματικό πάθος. Όταν υπάρχουν οι αναγκαίες σωματικές προϋποθέσεις, προκαλούνται συγκινήσεις όπως η οργή και ο φόβος, από ελάχιστη νοητική αιτία ή και χωρίς αιτία», άρα σώμα και ψυχή δεν αποτελούν δύο ουσίες αλλά αδιαχώριστα στοιχεία μίας και μοναδικής ουσίας.

η αναγνώριση

Η αναγνώριση των συναισθημάτων μας είναι μια υπόθεση εξαιρετικής σημασίας. Αναγνωρίζοντας τα συναισθήματά μας δημιουργούμε χώρο μέσα μας ώστε να τα διαχειριστούμε και να αντιδράσουμε κατάλληλα. Στην αναγνώριση μπορεί να βοηθήσει ο διαχωρισμός των συναισθημάτων σε «πρωτογενή» και «δευτερογενή».

Τα πρωτογενή συναισθήματα είναι εκείνα που νιώθουμε ως ενστικτώδεις αντιδράσεις σε κάποιο ερέθισμα: π.χ. βλέπω ξαφνικά ένα αγαπημένο πρόσωπο και νιώθω χαρά, ή ακούω ένα δυνατό θόρυβο μέσα στη νύχτα και νιώθω φόβο. Αυτά τα συναισθήματα δεν πηγάζουν από τις σκέψεις μας αλλά είναι άμεσες αντιδράσεις σε μια κατάσταση και λειτουργούν ως ενστικτώδεις «οδηγοί» για το πως να πορευτούμε στη ζωή μας. 

Δευτερογενή είναι τα συναισθήματα που ακολουθούν τα πρωτογενή,  πολύ συχνά πηγάζουν από τις σκέψεις μας και είναι αυτά που συνήθως μας προκαλούν στρες. Πρόκειται για συνειδητές ή υποσυνείδητες αξιολογικές κρίσεις  που κάνουμε σε σχέση με τα πρωτογενή συναισθήματα: π.χ μπορεί να νιώθω φόβο να δοκιμάσω  μια καινούρια εμπειρία και αμέσως να νιώθω θυμό που αισθάνομαι φόβο γιατί «θα έπρεπε να είμαι πιο δυνατός».  Όταν δηλαδή αυτό που αισθανόμαστε έρχεται σε σύγκρουση με τους κανόνες που έχουμε αποδεχτεί στη ζωή τείνουμε να το  αξιολογούμε και αυτό δημιουργεί ένα δευτερογενές συναίσθημα. 

Συμπερασματικά, τα δευτερογενή είναι αυτά που μπορούμε να μελετήσουμε πιο ψύχραιμα και να επεξεργαστούμε υπό προϋποθέσεις, με σκοπό να τα αντιμετωπίσουμε -αν πρόκειται για αρνητικά-.


η διαχείριση

Για διαχείριση των συναισθημάτων δες προηγούμενη ανάρτηση στο:

Ζαχαρίου Δημήτρης
14/03/2014







8.3.14

μαζική κουλτούρα


Στο εσωτερικό της σύγχρονης βιομηχανικής κοινωνίας, η υποδούλωση του ανθρώπου είναι πολύπλευρη. Μέσα από τον χαρακτήρα και τη δομή που έχουν πάρει οι σύγχρονες κοινωνίες το άτομο καθίσταται αλλοτριωμένο. Σημαντικό ρόλο στον καθορισμό των κοινωνικών δομών έχει αφενός η παραγωγική διαδικασία και αφετέρου η τεχνολογική οργάνωση της κοινωνίας.

Η ιδιώτευση και ο ατομικισμός που κυριαρχούν στο εσωτερικό της σύγχρονης κοινωνίας έχουν σαν αποτέλεσμα την «υποδούλωση» του ατόμου σε γραφειοκρατικούς μηχανισμούς και την αυθαίρετη πορεία της τεχνολογίας και της επιστήμης, που σταδιακά καθήλωσε τον άνθρωπο στις επιταγές της.

Το δομικό στοιχείο μιας κοινωνίας, ο άνθρωπος, μετατράπηκε σε «πολίτη» ταγμένο να υπηρετεί τις προσταγές της κυρίαρχης τάξης, αποξενωμένος από τον εαυτό του και εν συνεχεία από το κοινωνικό γίγνεσθαι, εσωτερικεύοντας τους δοσμένους κανόνες και τις δοσμένες ανάγκες που παράγει η σύγχρονη βιομηχανική κοινωνία και χάνοντας τη φαντασία της δημιουργικότητας και τη δημιουργικότητα της φαντασίας.

Ο αλλοτριωμένος χαρακτήρας της εργασίας στο εσωτερικό της βιομηχανοποιημένης κοινωνίας παρουσιάζεται ως ορθολογιστικό χαρακτηριστικό της παραγωγής. Ο συνεχής καταμερισμός της εργασίας και των καθηκόντων παραγωγής βαδίζει παράλληλα με την τάση για πλήρη υποδούλωση του εργαζομένου στο σχέδιο παραγωγής που επιβάλλει η διεύθυνση παραγωγής ενσωματώνοντας τον άνθρωπο στη λογική ενός τέλειου μηχανικού συστήματος.

Ο καταναλωτισμός, μηχανισμός συντήρησης του καπιταλιστικού συστήματος, ως θεσμός εσωτερικεύθηκε με τον άνθρωπο να πουλά την εργατική του δύναμη για να έχει τη δυνατότητα να κερδίσει και να αγοράσει περισσότερα αγαθά για την ικανοποίηση των δοσμένων από την κοινωνία αναγκών του. Η ανορθολογικότητα του συστήματος, πυρήνας του κεφαλαιοκρατικού τρόπου συμβίωσης, αποδεχόμενη από την κοινωνία ως η μόνη ορθολογική, κατόρθωσε τη διάλυση του κοινωνικού ιστού (π.χ. την εξάλειψη αλληλεγγύης και την απέχθεια για το διαφορετικό) και την επιβολή της λογικής της αγοράς εγκαθιδρύοντας το ατομικιστικό δόγμα και τον κομφορμισμό.

Η διατήρηση της εξουσίας προϋποθέτει τη μετάλλαξη της κοινωνίας σε μονοδιάστατη. Μονοδιάστατη κοινωνία αποτελούμενη από μονοδιάστατους ανθρώπους με μονοδιάστατη σκέψη, στο εσωτερικό της οποίας «η ορθολογικότητα να είναι ακόμα βυθισμένη στο ανορθολογικό. Είναι η εποχή στην οποία οι λέξεις και οι έννοιες έχουν διαφοροποιηθεί ως προς το περιεχόμενο και τη σημασία τους. Είναι η εποχή όπου η καταπίεση σημαίνει ελευθερία, η κατανάλωση δύναμη, ο έλεγχος ασφάλεια, ο φόβος σύνεση, η απάτη πολιτική, η υστερία χαρά. Κι είναι τόσο κοινά αποδεκτές έννοιες που έχουν ως αποτέλεσμα την εξάλειψη κάθε κοινωνικής αντιπολίτευσης και την απόρριψη κάθε μορφής αντίστασης.

Για τη διατήρησή της η εξουσία δημιούργησε μηχανισμούς χειραγώγησης. Αυτοί οι  μηχανισμοί παρουσιάζουν μια αυταρχικότητα που καταλήγει σε ολοκληρωτισμό. Με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο καθυποτάσσουν τον άνθρωπο κατά το δοκούν. Η μαζική κουλτούρα δεν είναι δημιουργία της μάζας, αλλά ένας μηχανισμός χειραγώγησης, προϊόν βιομηχανικό, προορισμένο για τις μάζες. Προϊόν της βιομηχανίας της κουλτούρας.

Στα πλαίσια της μονοδιάστατης σκέψης και ζωής το «κενό» στην καθημερινότητα του ατόμου (ο προσωπικός του χρόνος) καλύπτεται από τις εκφάνσεις τις μαζικής κουλτούρας, μέσα στην αποπνικτική κοινωνία της αφθονίας: τηλεόραση, ραδιόφωνο, κινηματογράφος, μέσα «κοινωνική» δικτύωσης κ.ά.. Μια μαζική κουλτούρα που μεταφέρει ιδέες και πεποιθήσεις με τη μορφή ενός προϊόντος, ενός εμπορεύματος που αισθητοποιεί την ανορθολογικότητα του τεχνολογικού ορθολογισμού. Η μαζική κουλτούρα ταυτίζεται με την ανορθολογικότητα του ατόμου και ενισχύει την άλογη, τυποποιημένη, χωρίς φαντασία σκέψη του. Προσφέρει «φυγή από την πραγματικότητα» και προετοιμασία για μια ακόμη εργάσιμη μέρα… όντας ο πιστός συνοδοιπόρος της καπιταλιστικής βιομηχανίας παραγωγής.

 πηγή: 


7.3.14

γιατί τα σχολεία δεν μορφώνουν;

 [Η αγωνία ενός δασκάλου]

1. Τα παιδιά που διδάσκω δείχνουν αδιαφορία για τον κόσμο των μεγάλων. Αυτό ανατρέπει την εμπειρία χιλιάδων ετών. Η στενή παρακολούθηση του τι σκοπεύουν να κάνουν οι μεγάλοι, ήταν πάντοτε η πιο συναρπαστική ασχολία για τη νεολαία. Όμως σήμερα κανένα παιδί δεν θέλει να μεγαλώσει -και ποιος μπορεί να το κατηγορήσει γι’ αυτό; Εμείς είμαστε τα παιχνίδια τους.

2. Τα παιδιά που διδάσκω δεν έχουν καμιά περιέργεια για ό,τι συμβαίνει γύρω τους, και αν έχουν κάποια, αυτή είναι παροδική. Δεν μπορούν να συγκεντρωθούν για πολλή ώρα, ακόμα και στα πράγματα που τους αρέσουν. Μπορείτε να διακρίνετε τη σχέση ανάμεσα στο συνεχές χτύπημα του κουδουνιού και στην συνεχή αλλαγή αιθουσών διδασκαλίας με την έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης;

3. Τα παιδιά που διδάσκω δεν έχουν αίσθηση του μέλλοντος, την αίσθηση ότι το αύριο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με το σήμερα. Ζουν σε ένα διαρκές παρόν. Η στιγμή την οποία ζουν είναι το όριο της συνειδητότητάς τους.

4. Τα παιδιά που διδάσκω είναι ανιστόρητα. Δεν έχουν συναίσθηση του τρόπου με τον οποίο το παρελθόν καθόρισε το παρόν διαμορφώνοντας τις αξίες τους και τις ζωές τους και περιορίζοντας τις επιλογές τους.

5. Τα παιδιά που διδάσκω είναι σκληρά στις σχέσεις τους με τα άλλα παιδιά. Δεν συμπάσχουν με την δυστυχία, γελούν με τις αδυναμίες των άλλων και νιώθουν περιφρόνηση για τους ανθρώπους που φαίνεται καθαρά ότι χρειάζονται βοήθεια.

6. Τα παιδιά που διδάσκω δεν ανοίγονται εύκολα και δεν είναι ειλικρινή στις σχέσεις τους. Έχουν μάθει να κρύβουν τον αληθινό εαυτό τους πίσω από ένα εξωτερικό προσωπείο που έχουν «συναρμολογήσει» με κομμάτια από χαρακτήρες και συμπεριφορές που έχουν δανειστεί από τα τηλεοπτικά τους πρότυπα ή έχουν δημιουργήσει μόνα τους για να ξεγελούν τους δάσκαλους τους. Επειδή δεν είναι αυτό που δείχνουν προς τα έξω, η μάσκα πέφτει όταν εκθέτουν τις εσώτερες πτυχές του εαυτού τους σε μια στενή σχέση. Γι’ αυτό και τις αποφεύγουν.

7. Τα παιδιά που διδάσκω είναι υλιστές. Ακολουθούν το παράδειγμα των δασκάλων τους που «βαθμολογούν» τα πάντα με υλιστικά κριτήρια και τους τηλεοπτικούς αστέρες που ξεπουλούν ό,τι έχουν και δεν έχουν.

8. Τα παιδιά που διδάσκω είναι εξαρτημένα, παθητικά και φοβισμένα μπροστά στις νέες προκλήσεις. Αυτή η δειλία πολλές φορές εκδηλώνεται με έναν επιφανειακό «τσαμπουκά» ή θυμό ή επιθετικότητα, όμως κατά βάθος υπάρχει έλλειψη θάρρους.


Θα μπορούσα να απαριθμήσω κι άλλες καταστάσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν από μία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση αν θέλουμε να σταματήσουμε την κατρακύλα του έθνους μας, αλλά πιστεύω ότι μέχρι τώρα έχετε αντιληφθεί τις θέσεις μου, είτε συμφωνείτε είτε διαφωνείτε. Αυτή την ασθένεια την έχει προκαλέσει ή το σχολείο ή η τηλεόραση ή και τα δύο μαζί. Είναι απλά θέμα αριθμητικής. Τα παιδιά τρώνε το χρόνο τους στην τηλεόραση και στο σχολείο. Αυτό είναι που κατέστρεψε την οικογένεια. Η οικογένεια δεν είναι πλέον το σχολείο των παιδιών της.

Πρέπει να επανεξετάσουμε τις θεμελιώδεις αρχές της εκπαίδευσης και να αποφασίσουμε τι θέλουμε να διδάξουμε στα παιδιά μας και γιατί. Εδώ και 140 χρόνια αυτό το έθνος προσπάθησε να επιβάλει τους στόχους της εκπαίδευσης από ένα απρόσιτο κέντρο αποφάσεων, απαρτιζόμενο από «ειδικούς» -μια συγκεντρωτική ελίτ κοινωνικών καθοδηγητών. Όμως αυτό απέτυχε. Ούτε πρόκειται να πετύχει ποτέ. Είναι πρωτομεγέθης προδοσία του δημοκρατικού οράματος που καθιστούσε κάποτε αυτό το έθνος ένα ευγενές πείραμα…


John Taylor Gatto
«Δάσκαλος της Χρονιάς της Νέας Υόρκης» το1990
(απόσπασμα)

5.3.14

επιχειρηματικότητα στην Εκπαίδευση

Επιχειρηματικότητα ορίζεται ως η προσπάθεια μετατροπής της πρωτοβουλίας σε αποτέλεσμα, η θεμελιώδης ικανότητα για ανάπτυξη, απασχόληση και προσωπική ολοκλήρωση. Είναι μια δυναμική διαδικασία που περιλαμβάνει ως απαραίτητα συστατικά την καινοτομία, την ηγεσία τη διαχείριση και την ανάπτυξη πρωτοβουλίας. Άρα απαιτεί την ύπαρξη ποιοτικών ιδιοτήτων στα άτομα, όπως εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, δημιουργικότητα, δυνατότητα και διάθεση ανάληψης κινδύνου και αίσθημα προσωπικής δέσμευσης.

Είναι γνωστό ότι το εκπαιδευτικό σύστημα μιας χώρας λειτουργεί και διαμορφώνει μαζί με το κοινωνικό, πολιτικό, τεχνολογικό και οικονομικό σύστημα την ποιότητα και το επίπεδο ζωής που βιώνει ο κάθε πολίτης. Ότι η σχολική μονάδα, ως δομικό στοιχείο του εν λόγω συστήματος, αποτελεί τον θεμελιώδη εκφραστή τής εκάστοτε εκπαιδευτικής πολιτικής και συνάμα, τον κύριο αποδέκτη των τάσεων, των Ζαχαρίου προτεραιοτήτων και των αναγκών που αντανακλά η κοινωνία σε κάθε εποχή. Και με δεδομένο ότι οι ιδιότητες που προαναφέρθηκαν είναι στοιχεία που μπορούν να αναπτυχθούν μέσα από κατάλληλη αγωγή, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η εμφύσηση, η καλλιέργεια και η ανάπτυξή τους, εμπίπτουν άμεσα στα όρια  αρμοδιοτήτων της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, πρέπει να προσδιοριστεί ο ρόλος του σύγχρονου ελληνικού σχολείου και να απαντηθούν θεμελιώδη ερωτήματα:
  • Ποιος είναι ο στόχος του σημερινού σχολείου;
  • Συνεργάζεται ή λειτουργεί παράλληλα και αποκομμένα από τις κοινωνικές δομές;
  • Είναι αποτελεσματικό ή όχι και ποια είναι τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογήσουμε ένα τέτοιο γεγονός;
Όλοι αποδεχόμαστε ότι θεσμικός στόχος του σχολείου είναι να παραδώσει στην κοινωνία ενεργούς και σκεπτόμενους πολίτες. Όμως αυτό απαιτεί ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία, που συνδέει τη γνώση με τις εφαρμογές της, Ζαχαρίου αντιμετωπίζει την τεχνολογία ως απαραίτητο εργαλείο καθημερινής πρακτικής, αναδεικνύει τη συνεργασία, την ομαδικότητα και την επικοινωνία ως παράγοντες επιτυχούς συμβίωσης και ανάπτυξης και κυρίως, προσφέρει ίσες ευκαιρίες στη μάθηση, στην απόκτηση εμπειρίας, στην υποστήριξη και στην καθοδήγηση. Και βέβαια συνεπάγεται μια εκπαιδευτική πραγματικότητα όπου το σχολείο, μέσω μιας εξωστρεφούς στάσης, είναι σε θέση να αφουγκράζεται τις ανάγκες του περιβάλλοντος του και ιδιαίτερα της τοπικής κοινωνίας, να τις αναλύει και να προσαρμόζεται ανάλογα προτείνοντας εφαρμόσιμες λύσεις.
           
Είναι λοιπόν, όχι μόνο θεμιτό αλλά και απαραίτητο η επιχειρηματικότητα  να αποτελεί αντικείμενο φροντίδας του Εκπαιδευτικού Συστήματος αφού και με βάση τον ορισμό που διατύπωσε η γενική Διεύθυνση για την Επιχειρηματικότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιχειρηματικότητα είναι η στάση/νοοτροπία του ατόμου τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στις εργασιακές του δραστηριότητες.
 Ζαχαρίου Δημήτρης, φιλόλογος
5/3/2014



2.3.14

η κρίση της δυτικής κουλτούρας

             Ο δυτικός κόσμος διέρχεται μια περίοδο δραματικά αυξανόμενης κρίσης, η οποία διαβρώνει κάθε έννοια κοινωνικής συνοχής και αισθητοποιείται σε δύο επίπεδα: στις επιφανειακές επιδράσεις, που μπορεί ο καθένας να αντιληφθεί στην καθημερινή ζωή, και σε αυτές που, επειδή είναι βαθύτερες, δύσκολα γίνονται αντιληπτές από μη ειδικούς.
            Μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση και την άνδρωση του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής, παρατηρήθηκαν κατά καιρούς περίοδοι ύφεσης αλλά και ανάκαμψης με σκοπό την εκ νέου ενίσχυσή του. Άρα η κρίση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία του συστήματος διότι αποτελεί αυτορυθμιστικό παράγοντα. Πρωταρχική επιδίωξη του συστήματος όμως, είναι η εύρυθμη λειτουργία του και όχι η ευημερία των πολιτών που «παράγουν» τον πλούτο.
            Από την άλλη, η λεγόμενη «κοινωνία των πολιτών» υποδουλωμένη στον υλιστικό ευδαιμονισμό, χωρίς σοβαρή στήριξη από τους -στο όνομα μόνο- «πνευματικούς ανθρώπους», απομακρυσμένη από πνευματικές αξίες ή ηθικές αρχές, καταβάλλεται από το άγχος και τον τρόμο της αδυναμίας κάλυψης των υλικών της «αναγκών» και μένει απαθής και αδύναμη, αλλοτριωμένη αλλά και χωρίς συνοχή, παρακολουθώντας το σύστημα να λειτουργεί ερήμην της και να την υπνωτίζει με τις επίπλαστες έννοιες της ασφάλειας, της σταθερότητας ή της ειρήνης.
            Όμως, η προσωπική ευθύνη του ατόμου είναι ακέραια, κυρίως γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος ζει στην εποχή της κοινωνίας της πληροφορίας, είναι σε θέση να γνωρίζει τι είναι αυτό που δρα ενάντια στην ίδια την υπόστασή του, που βλάπτει τον ίδιο και τα παιδιά του, αλλά όχι μόνο δεν κάνει κάτι γι αυτό, αλλά με την απαθή στάση του προσυπογράφει, νομιμοποιεί και συμπράττει!
             Τι κάνουμε λοιπόν; Θα περιμένουμε όπως οι μαρξιστές που ελπίζουν ότι «κάποτε» το καπιταλιστικό σύστημα δεν θα μπορέσει να ανακάμψει από «κάποια» κρίση και ο κόσμος θα στραφεί προς το σοσιαλισμό; Θα συνεχίσουμε να ανεχόμαστε πολιτικές ηγεσίες μικρότερες των περιστάσεων, υποταγμένες στις επιθυμίες των αγορών; Θα συνεχίσουμε να υπηρετούμε την παγκοσμιοποιημένη οικονομία; Θα ανεχόμαστε την αποδόμηση του κοινωνικού κράτους παραθεωρώντας την αξία «άνθρωπος»;
            Πρωταρχική μας επιδίωξη πρέπει να γίνει μια νέα στροφή στον άνθρωπο. Ένας νέος ανθρωπισμός που θα μεταμορφώσει τον άνθρωπο από homo animalis, που ενδιαφέρεται μόνο για την ύλη, σε homo humanus με κύριο ενδιαφέρον την αλληλεγγύη (να φέρεσαι στους άλλους όπως θα ήθελες να σου φέρονται) και την κοινωνική συνοχή (να σκέφτεσαι, να νιώθεις και να πράττεις προς την ίδια κατεύθυνση).
            Η επιδίωξη για άμεση δημοκρατία με σταδιακή αποδυνάμωση του «υποταγμένου» κοινοβουλευτισμού θα τονώσει την προσωπική ευθύνη και το συλλογικό σκέπτεσθαι και πράττειν (οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν και διασφαλίζουν το εγχείρημα).
            Το περιεχόμενο της Παιδείας, που επιβάλλουν τα υπουργεία με τα Αναλυτικά Προγράμματα, αν δεν είναι δυνατό να καθοριστεί από μια πρωτοπόρο κοινωνία, πρέπει τουλάχιστο να εμπλουτιστεί από κοινωνικούς φορείς με γνώμονα τη δημιουργικότητα, ανθρωπιστικά «γράμματα», αρχές και αξίες.
Ζαχαρίου Δημήτρης

1.3.14

Μπρεχτ, "Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου"

ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ, μόνο που έχει ένα ελάττωμα -ξέρει να σκέφτεται

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά
Θεωρούνε ταπεινό
Να μιλάς για το φαΐ
Ο λόγος; Έχουνε κι όλας φάει
Οι ταπεινοί αφήνουνε τον κόσμο
Χωρίς να’χουνε δοκιμάσει κρέας της προκοπής
Πώς ν’αναρωτηθούν πού’θε έρχονται
Και πού πηγαίνουν
Είναι τα όμορφα δειλινά τόσο αποκαμωμένοι
Το βουνό και την πλατειά τη θάλασσα
Δεν τά’χουν ακόμα δει
Όταν σημαίνει η ώρα τους
Αν δεν νοιαστούν οι ταπεινοί
Γι’αυτό που είναι ταπεινό
Ποτέ δεν θα υψωθούν
Το ημερολόγιο
Δεν δείχνει ακόμα την ημέρα
Όλοι οι μήνες, όλες οι ημέρες
Είναι ανοιχτές
Κάποια απ’ αυτές θα σφραγιστεί
Μ’ έναν σταυρό
Οι εργάτες φωνάζουν για ψωμί
Οι έμποροι φωνάζουν γι’αγορές
Οι άνεργοι πεινούσαν
Τώρα πεινάνε κι όσοι εργάζονται
Αυτοί που αρπάνε το φαΐ απ’ το τραπέζι
Κηρύχνουν τη λιτότητα
Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσήματα
Ζητάνε θυσίες
Οι χορτάτοι μιλάνε στους πεινασμένους
Για τις μεγάλες εποχές που θα’ρθουν
Αυτοί που τη χώρα σέρνουνε στην άβυσσο
Λες πως η τέχνη να κυβερνάς το λαό
Είναι πολύ δύσκολη για τους ανθρώπους του λαού

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε
Πόλεμος και ειρήνη
Είναι δυο πράγματα ολότελα διαφορετικά
Όμως η ειρήνη τους και ο πόλεμός τους
Μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα
Ο πόλεμος γεννιέται απ’ την ειρήνη τους
καθώς ο γιος από την μάνα
έχει τα δικά της απαίσια χαρακτηριστικά
ο πόλεμός τους σκοτώνει
ό,τι άφησε όρθιο η ειρήνη τους
Όταν αυτοί που είναι ψηλά
Μιλάνε για ειρήνη
Ο απλός λαός ξέρει
Πως έρχεται ο πόλεμος
Όταν αυτοί που είναι ψηλά
Καταριούνται τον πόλεμο
Διαταγές για επιστράτευση
Έχουν υπογραφεί
Στον τοίχο με κιμωλία γραμμένο
Θέλουνε πόλεμο
Αυτός που το΄χε γράψει
Έπεσε κι όλας
Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε
Να ο δρόμος για τη δόξα
Αυτοί που είναι χαμηλά λένε
Να ο δρόμος για το μνήμα
Τούτος ο πόλεμος που έρχεται
Δεν είναι ο πρώτος
Πριν απ’ αυτόν γίνανε κι άλλοι πόλεμοι
Όταν ετέλειωσε ο τελευταίος
Υπήρχαν νικητές και νικημένοι
Στους νικημένους ο φτωχός λαός
Πέθαινε απ’ την πείνα
Στους νικητές ο φτωχός λαός
Πέθαινε το ίδιο
Σαν θα’ρθει η ώρα της πορείας
Πολλοί δεν ξέρουν
Πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους
Η φωνή που διαταγές τους δίνει
Είναι του εχθρού τους η φωνή
Εκείνος που για τον εχθρό μιλάει
Είναι ο ίδιος τους ο εχθρός
Νύχτα
Τ’ανδρόγυνα ξαπλώνουν στο κρεβάτι τους
Οι νέες γυναίκες θα γεννήσουν ορφανά
Στρατηγέ το τανκς σου
Είναι δυνατό μηχάνημα
Θερίζει δάση ολόκληρα
Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
-χρειάζεται οδηγό
Στρατηγέ το βομβαρδιστικό
Είναι πολυδύναμο
Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο
Κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
-χρειάζεται πιλότο
Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ
Ξέρει να πετάει
Ξέρει και να σκοτώνει
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
-ξέρει να σκέφτεται


Μπέρτολντ Μπρεχτ-”Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου”
(Ποιήματα του Σβέντμποργκ, 1939)