Η έννοια της «δημοκρατίας» ως δεσπόζοντος για το σύγχρονο κόσμο συστήματος διακυβέρνησης είναι σχετική με την έννοια της «παιδείας». Θα τολμούσα μάλιστα να συμφωνήσω με όσους θεωρούν αμφίδρομη τη μεταξύ τους σχέση, καθώς η μία ανατροφοδοτεί την άλλη, ενώ και οι δύο τους συνιστούν αναπόσπαστο κομμάτι των σύγχρονων δημοκρατικών κοινωνιών.
Η παιδεία καλείται να μορφώσει και να αναπτύξει ολόπλευρα τον άνθρωπο, προκειμένου αυτός να μπορεί να κρίνει με ευθικρισία, νηφαλιότητα και αντικειμενικότητα, να συμμετέχει υπεύθυνα στα κοινά και, ως εκ τούτου, να συμβάλει αποτελεσματικά στην ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας. Μέσω της εκπαίδευσης τα άτομα θα πρέπει να πάρουν τα απαραίτητα εφόδια, που θα τους βοηθήσουν να γίνουν αργότερα καλοί πολίτες σε μια δημοκρατική κοινωνία, και να αναβαθμίσουν την προσωπικότητά τους, για να μπορέσουν να στηρίξουν τη δημοκρατία δυναμικά και αποτελεσματικά.
Οι μαθητές, έχοντας συναίσθηση του ρόλου τους ως αυριανών πολιτών για την πρόοδο και την ανάπτυξη της κοινωνίας στην οποία ζουν, θα πρέπει να εκπαιδευτούν στις αξίες και τις πρακτικές του δημοκρατικού τρόπου ζωής, ώστε να είναι σε θέση να συνεισφέρουν στη δημοκρατία. Η εκπαίδευση είναι αυτή που θα πρέπει να διαμορφώσει με τέτοιον τρόπο τα άτομα, για να αποκτήσουν τη μέγιστη δυνατή αξία, αφού από αυτά εξαρτάται και η αξία της κοινωνίας που τα ίδια συνθέτουν.
Η δημοκρατία στην εκπαίδευση προϋποθέτει την ουσιαστική αγωγή του προσώπου, καθώς το κάθε άτομο οφείλει να θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο απέναντι στο σύνολο, κάνοντας αυτά που πρέπει και εκπληρώνοντας το καθήκον του απέναντι στον εαυτό του και τους άλλους. Επιπλέον, απαιτεί μιαν αγωγή για την απόκτηση καλών συνηθειών, έντιμης σκέψης και συναίσθησης της ευθύνης, μιαν αγωγή που, στηριζόμενη σε δημοκρατικές αξίες -όπως η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η ισότητα και η αλήθεια-, να προετοιμάζει τη συνεργασία στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Συνεχίζοντας, θα επιχειρούσα να ταυτίσω τον εκδημοκρατισμό της εκπαίδευσης με ένα διαρκή αγώνα για την πρόοδο του ανθρώπου και της κοινωνίας, με μιαν αέναη προσπάθεια που, απαιτώντας την παροχή στον καθένα της εκπαίδευσης που του ταιριάζει, ανοίγει την είσοδο της μέσης και ανώτερης εκπαίδευσης σε όλους τους μαθητές, ενώ επιδιώκει συνεχώς την άνοδο του πνευματικού επιπέδου του συνόλου του έθνους. Το σχολείο, εντοπίζοντας τις ιδαιτερότητες τού κάθε μαθητή, θα πρέπει να λειτουργεί λαμβάνοντας υπόψη τις ατομικές διαφορές και το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να είναι διαφορετικός από τους άλλους. Εξάλλου, ο βαθμός της ελευθερίας των μαθητών να αναπτύξουν πρωτοβουλίες σε αυτά που τους ενδιαφέρουν και να διαμορφώνουν τον κοινωνικό τους χώρο, όπως οι ίδιοι επιθυμούν και σύμφωνα με τις επιλογές τους, καθορίζει το βαθμό δημοκρατικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος.
Η δημοκρατικοποίηση, τέλος, της εκπαίδευσης ως βασικό συστατικό κάθε σύγχρονης δημοκρατικής κοινωνίας, σημαίνει, εκτός των άλλων, την προστασία του ατόμου και των ατομικών του ελευθεριών, αλλά και την από μέρους του απόκτηση πλήρους ηθικής και πολιτικής δύναμης. Το δημοκρατικό σχολείο θα πρέπει με τη δημοκρατική του λειτουργία και οργάνωση, την ύπαρξη ενός δημοκρατρικού αναλυτικού προγράμματος, την ίση πρόσβαση στα αγαθά της εκπαίδευσης και την παροχή ίσων ευκαιριών, να συμβάλει στη διαμόρφωση του μελλοντικού δημοκρατικού πολίτη, του πολίτη εκείνου που ακούραστα θα εργάζεται για το κοινό καλό.
Άντρη Σάββα, Φιλόλογος
ΣΗΜΕΡΙΝΗ 13/11/2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου